Củ sắn: Lợi ích, nguy cơ ngộ độc và cách bảo vệ bản thân

Bạn đã biết củ sắn là gì, nhưng chưa biết hết tác dụng của nó? Bài viết này sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về loại củ quen thuộc này, từ đặc điểm đến lợi ích sức khỏe.

Bạn đã biết củ sắn là gì, nhưng liệu bạn có biết hết những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại cho sức khỏe? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá mọi điều cần biết về củ sắn, từ nguồn gốc, thành phần dinh dưỡng đến công dụng và cách sử dụng hiệu quả.

Củ sắn, món quà của thiên nhiên, mang đến nhiều lựa chọn ẩm thực hấp dẫn. Ngon ngọt thanh mát khi ăn sống, giải nhiệt và giải độc cơ thể. Chế biến thành các món ăn hấp dẫn như bánh củ sắn chiên mè, củ sắn xào thịt,… mang đến hương vị thơm ngon, bổ dưỡng.

1 Củ sắn là gì?

Cây củ sắn, hay còn gọi là cây củ đậu, là loài dây leo thân thảo lâu năm có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ. Củ sắn được hình thành từ những đoạn rễ cái phình to, có thể nặng đến 20kg và dài 2m.

Củ sắn có lớp vỏ mỏng màu vàng bao bọc phần ruột trắng kem, gợi nhớ đến quả lê. Vị ngọt mát của củ sắn khiến bạn có thể thưởng thức nó một cách đơn giản với muối ớt hoặc biến tấu thành nhiều món hấp dẫn như súp, xào cùng tôm, thịt, salad hay hầm canh.

Trong củ sắn có chứa chất gì?

Củ sắn là nguồn cung cấp carbohydrate dồi dào, chứa 2,4% chất bột và 4,51% đường toàn bộ (glucose). Tuy nhiên, sắn nghèo protein (1,46%) và chất béo, với hàm lượng acid amin không cân đối, dư thừa arginin nhưng thiếu hụt các acid amin chứa lưu huỳnh.

Củ sắn luộc (100g) cung cấp 112 calo, là nguồn năng lượng bổ dưỡng.

Thành phần	Số lượng
Tỷ lệ chất khô (%)	30-40
Hàm lượng tinh bột (%)	27- 36
Đường tổng số (% FW)	0,5-2,5
Đạm tổng số (%FW)	0,5-2,0
Chất xơ (%FW)	1,0
Chất béo (%FW)	0,5
Chất khoáng (%FW)	0,5-1,5
Vitamin A (mg/100gFW)
Vitamin C (mg/100gFW)
Năng lượng (KJ/100g)
Yếu tố hạn chế dinh dưỡng
Tỷ lệ trích tinh bột (%)	22-25
Kích thước hạt bột (micron)	5-50
Amylose (%)	15-29
Độ dính tối đa (BU)	700-1100
Nhiệt độ hồ hóa (OC)	49-73

Sắn chứa độc tố gây ngộ độc, hãy tìm hiểu nguy cơ khi ăn sắn để bảo vệ sức khỏe!

Cây củ sắn có phần củ ăn được, nhưng phần còn lại lại chứa độc tố. Hạt củ sắn có chứa rotenone, một loại thuốc diệt côn trùng và cá hiệu quả. Lá củ sắn chứa độc tố gây hại cho cá và động vật nhai lại, ngoại trừ ngựa.

Phân biệt củ sắn và sắn dây

Củ sắn và sắn dây tuy cùng họ nhưng lại khác biệt. Củ sắn tròn, mọng nước, còn sắn dây dài, nhiều tinh bột. Cả hai đều có tác dụng thanh nhiệt hiệu quả.

Khám phá sự khác biệt thú vị giữa củ sắn và sắn dây, hai loại củ quen thuộc nhưng thường bị nhầm lẫn.

2Tác dụng của củ sắn

Củ sắn, món ăn bình dị, giá rẻ nhưng chứa đựng nhiều giá trị dinh dưỡng tuyệt vời.

Giảm cân

Củ sắn là lựa chọn hoàn hảo cho hội giảm cân với chỉ 29kcalo/100g và không chứa chất béo. Không chỉ là món ăn vặt ngon miệng, sắn còn giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ, canxi, photpho,… giúp bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể trong quá trình giảm cân.

Hỗ trợ tiêu hóa khỏe mạnh và giảm thiểu triệu chứng trĩ.

Củ đậu, theo Đông y, có tính mát, vị ngọt, giúp thanh nhiệt, sinh tân và nhuận tràng nhờ giàu chất xơ. Củ đậu cũng hỗ trợ tiêu hóa tốt, giúp dạ dày co bóp hiệu quả và ổn định hệ tiêu hóa, mang lại lợi ích cho đại tiện.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Củ sắn là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, giúp kiểm soát cholesterol trong cơ thể bằng cách giảm LDL (cholesterol xấu) và tăng HDL (cholesterol tốt). Điều này góp phần giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như mỡ máu, xơ vữa động mạch, mang lại lợi ích cho sức khỏe tim mạch.

Kháng khuẩn

Củ sắn chứa vitamin B6, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động của hệ thần kinh, thúc đẩy sản xuất tế bào máu đỏ và tăng cường hệ miễn dịch. Vitamin B6 giúp cơ thể tổng hợp kháng thể, bảo vệ khỏi các tác nhân gây bệnh từ môi trường.

Tốt cho mẹ bầu

Mang thai là giai đoạn nhạy cảm, trĩ là nỗi lo thường trực của mẹ bầu. Để bảo vệ sức khỏe, mẹ bầu nên bổ sung củ sắn vào thực đơn. Củ sắn giàu chất xơ, có vị ngọt, tính mát, giúp nhuận tràng, ổn định hệ tiêu hóa, phòng ngừa và cải thiện tình trạng trĩ hiệu quả.

3Cách chế biến củ sắn

Chế biến củ sắn an toàn: Tránh ngộ độc, bảo vệ sức khỏe

Cái gì nhiều quá cũng không tốt, chính vì vậy, dù mang đến nhiều lợi ích, bạn vẫn cần lưu ý một số điểm nhỏ sau:

Chỉ ăn củ đậu không thể cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể, dẫn đến thiếu chất, mệt mỏi và ảnh hưởng sức khỏe. Việc giảm cân cần kết hợp chế độ ăn uống đa dạng và khoa học, không nên chỉ dựa vào một loại thực phẩm.

Hạt và lá củ đậu chứa chất độc tephrosin và rotenon, gây ngộ độc, đau bụng, co giật và suy hô hấp. Để đảm bảo an toàn, nên cắt bỏ hết dây lá trước khi chế biến củ đậu.

Để mua được củ đậu ngọt xốp, bạn nên chọn những củ có hình dạng cân đối, vỏ nhẵn mỏng, cuống nhỏ. Tránh chọn củ thô sần, cuống lớn vì chúng thường bị khô, lạt và xơ, ăn kém ngon.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe, sau khi chọn được củ sắn ngon, bạn cần sơ chế đúng cách nhằm loại bỏ các độc tố có thể gây hại.

Theo PGS Thịnh (Viện Công nghệ Thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội), để loại bỏ độc tố trong sắn, cần lột bỏ vỏ, cắt bỏ phần đầu và đuôi, ngâm trong nước sạch càng lâu càng tốt rồi rửa sạch nhiều lần. Khi luộc, nên mở nắp để độc tố tan theo nước và bốc hơi. Sắn sau khi dỡ về cần chế biến ngay, nếu không thể chế biến ngay, có thể vùi xuống đất hoặc cá để bảo quản.

Củ sắn, món ăn quen thuộc, nhưng cần lưu ý sử dụng đúng cách để bảo vệ sức khỏe. Hãy tìm hiểu kỹ để tránh những tác động tiêu cực có thể xảy ra.

Các món ngon từ củ sắn

Thịt kho củ sắn

Món ăn kết hợp hài hòa giữa vị ngọt mềm của thịt heo, vị bùi giòn của củ sắn và gia vị nêm nếm đậm đà, tạo nên một hương vị độc đáo, khó cưỡng. Thịt ngấm gia vị, mềm ngọt, thêm chút cay cay kích thích vị giác. Củ sắn giòn sần sật, vị ngọt thanh, ăn cùng cơm nóng thật tuyệt vời.

Củ đậu xào tôm

Củ đậu thái sợi, tôm bóc vỏ, rau thơm sơ chế. Xào củ đậu và tôm, thêm rau thơm, tạo nên món ăn hấp dẫn. Củ đậu giòn, vị ngọt nhẹ, đôi khi mang hương vị tương tự su hào, nhưng đặc biệt hơn. Nêm nếm gia vị, tăng thêm hương vị đậm đà cho món ăn.

Xiên sườn chay củ sắn áp chảo

Món xiên sườn chay củ sắn với hương vị đậm đà, ngọt ngào từ mật mía, ngũ vị hương, nước tương,… sẽ khiến bạn mê mẩn. Cắt sườn chay và củ sắn thành miếng vừa ăn, xiên vào que rồi phết hỗn hợp gia vị lên. Hương vị mặn mặn, ngọt ngọt quyện lẫn mùi thơm đặc trưng của ngũ vị hương sẽ khiến bạn khó lòng cưỡng lại. Nướng xiên trên bếp than hồng, thưởng thức cùng bia rượu, bạn sẽ có một bữa ăn ngon miệng và đầy đủ dinh dưỡng.

Bò xào củ sắn

Món sắn thái sợi xào thịt bò đơn giản, nhưng lại vô cùng hấp dẫn với vị ngọt mềm của thịt bò, sự giòn sần sật của sắn. Chỉ cần thêm chút gia vị là bạn đã có ngay một bữa cơm ngon miệng, khiến cả nhà ai cũng mê.

Nem củ đậu

Nem củ đậu giòn rụm, thơm ngon với vị ngọt thanh của củ đậu, hòa quyện cùng gia vị đậm đà. Bí quyết cho món ăn thêm hấp dẫn là nước chấm chua cay, thanh mát, tạo nên sự hài hòa cho bữa ăn trọn vẹn.

Chè củ đậu

Chè củ đậu thêm củ năng cắt hạt lựu, bạn trộn đều với bột năng và đường (muốn củ đậu xanh thì xay lá dứa ngâm cùng). Luộc nước sôi chần sơ củ năng và củ đậu là xong. Món chè giòn, sật, ngọt nhẹ, dễ ăn, bạn có thể thêm vào trà sữa để tăng hương vị.

Củ đậu lắc

Củ đậu giòn giòn, thấm đẫm vị mặn ngọt cay nồng, chỉ cần cắt nhỏ, ướp gia vị, lắc đều là đã có món ăn vặt cực hấp dẫn. Nước mắm, đường, ớt bột kết hợp hoàn hảo, tạo nên hương vị khó cưỡng, khiến bạn chỉ muốn “chiến” ngay lập tức. Nghe thôi đã muốn chảy nước miếng rồi, bạn thử làm xem sao!

Mứt củ đậu

Tết này, thay đổi khẩu vị với mứt củ đậu! Chỉ cần củ đậu và đường, bạn đã có món mứt thơm ngon, tự nhiên và vô cùng bổ dưỡng.

Sinh tố củ đậu – cà rốt

Cà rốt và củ đậu rửa sạch, gọt vỏ, cắt nhỏ rồi xay nhuyễn. Thêm đường tùy thích hoặc uống nguyên chất để giữ vị thanh mát tự nhiên. Sinh tố có vị ngọt dịu, mang đến cảm giác mát lạnh dễ chịu.

Củ đậu hầm sườn

Nồi sườn hầm củ đậu thơm lừng, ngọt ngào. Sườn mềm, củ đậu bở, chấm thêm chút nước mắm đậm đà, ngon không cưỡng lại được. Nước hầm ngọt thanh, thêm chút tiêu xay là chuẩn vị!

4Những câu hỏi thường gặp về củ sắn

Củ sắn: Bí mật giảm cân hay chỉ là lời đồn?

Củ sắn giàu chất xơ và nước, mang đến cảm giác no lâu, đồng thời chứa ít chất béo, hỗ trợ giảm cân hiệu quả.

Nhận biết dấu hiệu ngộ độc củ sắn như thế nào?

Lá và hạt của củ sắn chứa chất tephrosin và rotenon, độc tố có thể gây ngộ độc nguy hiểm. Triệu chứng sau khi ăn phải bao gồm đau bụng, co giật, rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp và suy hô hấp. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến tử vong.

Cách xử lý khi bị ngộ độc sắn

Ngộ độc sắn rất nguy hiểm, hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được cấp cứu kịp thời.

Ngộ độc sắn có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, đau bụng, buồn nôn, thậm chí là hôn mê. Nếu nghi ngờ bị ngộ độc sắn, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Ngộ độc sắn nguy hiểm, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.

Củ sắn – nguyên liệu quen thuộc, thanh mát và dễ chế biến, mang đến nhiều lợi ích sức khỏe như tăng cường hệ miễn dịch nhờ vitamin C, tốt cho hệ tiêu hóa nhờ chất xơ. Hãy thử ngay công thức này để chiêu đãi cả nhà món ăn ngon và bổ dưỡng! Bạn còn biết thêm món ngon nào từ củ sắn? Chia sẻ ngay để chúng mình cùng khám phá nhé!

Nguồn: Báo Lao động