Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao ông Công ông Táo chỉ cưỡi cá chép chầu trời? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu lý do thú vị đằng sau truyền thuyết này!
Ông Công ông Táo cưỡi cá chép chầu trời, nhưng bạn đã bao giờ tò mò tại sao lại là loài cá này mà không phải là con vật khác? Cùng khám phá câu trả lời thú vị!
Hình tượng ông Công ông Táo cưỡi cá chép về trời vào ngày 23 tháng Chạp đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng của người Việt. Nhưng vì sao cá chép lại được chọn làm phương tiện đưa ông Táo về trời? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc đó, hé lộ những câu chuyện thú vị ẩn sau truyền thuyết quen thuộc.
1Sự tích ông Công ông Táo: Nguồn gốc và ý nghĩa
Truyền thuyết Việt Nam kể về Táo Quân là bộ ba thần linh: Thần Đất, Thần Nhà và Thần Bếp. Tương truyền, Thị Nhi và Trọng Cao là đôi vợ chồng hạnh phúc. Tuy nhiên, một cuộc cãi vã nảy lửa khiến Thị Nhi bỏ đi. Rời xa mái ấm gia đình, nàng lưu lạc đến một ngôi làng và gặp Phạm Lang. Hai người yêu nhau và kết hôn, tạo nên câu chuyện về tình yêu và bi kịch trong truyền thuyết Táo Quân.
Hối hận day dứt, Trọng Cao lang thang khắp nơi tìm kiếm vợ. Vất vả, lầm than, anh phải ăn xin để sống qua ngày, nhưng bóng dáng người vợ yêu dấu vẫn biệt tăm.
Sự tích ông Công ông Táo là gì?
Ngày 23 tháng Chạp, Trọng Cao đang xin ăn thì gặp lại Thị Nhi, vợ cũ, đang đốt vàng mã trước nhà. Thương xót cảnh ngộ của chồng cũ, Thị Nhi mang gạo cho Trọng Cao. Tuy nhiên, Phạm Lang – người chồng hiện tại của Thị Nhi – chứng kiến sự việc và nghi ngờ. Quá buồn tủi và hổ thẹn, Thị Nhi nhảy vào đống lửa tự vẫn. Nhìn thấy vậy, Trọng Cao lao theo, Phạm Lang cũng không kịp ngăn cản, vì thương vợ mà nhảy vào chết cùng.
Thương cảm trước mối tình éo le của 3 người, Ngọc Hoàng phong họ thành Táo Quân. Nhiệm vụ của họ là trông coi bếp núc, đất đai, chợ búa của nhân gian và lên thiên đình bẩm báo Ngọc Hoàng vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm.
2Sự tích Ông Công ông Táo cưỡi cá chép về trời: Bí ẩn đằng sau truyền thuyết
Truyền thuyết kể về Cá chép vượt vũ môn để hóa rồng, câu chuyện mang ý nghĩa về sự kiên trì và nỗ lực. Theo đó, một năm hạn hán, Trời tổ chức cuộc thi tìm kiếm con vật dưới nước có thể lên làm rồng. Cuộc thi gồm 3 vòng thử thách, mỗi vòng là một đợt sóng dữ dội, con vật nào vượt qua sẽ được hóa rồng.
Sự tích cá chép hóa Rồng
Bất chấp sóng gió dữ dội, cá chép với ý chí kiên định đã vượt qua mọi thử thách để chinh phục cửa vũ môn. Nỗ lực phi thường ấy đã được đền đáp xứng đáng khi cá chép hóa rồng, bay lên trời, mang theo mưa phù sa, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho muôn loài.
Cá chép về trời
Theo Giáo sư Kiều Thu Hoạch, nghiên cứu viên cao cấp của Viện nghiên cứu văn hóa dân gian, việc lựa chọn cá chép trong nghi lễ cúng ông Công ông Táo xuất phát từ niềm tin dân gian về khả năng hóa rồng và bay lên trời của loài cá này. Người Việt đã Việt hóa phong tục này và sử dụng hình ảnh cá chép như một phương tiện để ông Táo bay về trời, thể hiện ước vọng về sự thăng tiến và may mắn.
Giáo sư Trần Lâm Biền giải thích, theo quan niệm âm dương, cá chép tượng trưng cho tính âm, tương đồng với mặt trăng, do đó được xem là có khả năng bay lên trời.
Ông Táo cưỡi cá chép
Cá chép là biểu tượng của sức khỏe, an lành, mang đến sung túc, tài lộc và may mắn. Nét đẹp tượng trưng cho sự thăng tiến, vượt qua mọi thử thách khi hóa rồng đã khiến cá chép được tôn vinh như một linh vật thiêng liêng, sánh ngang với rồng trong văn hóa Á Đông.
Thả cá chép
Cá chép hóa rồng, với thần lực phi thường, được xem là phương tiện duy nhất, không thể thay thế, để ông Công ông Táo về trời. Sự lựa chọn này thể hiện sức mạnh và uy quyền của linh vật này, đồng thời khẳng định vị thế đặc biệt trong tâm thức người Việt.
2Hành trình về trời của Ông Công Ông Táo
Ông Táo về trời.
Ngày 23 tháng Chạp, ông Táo về trời, sau một năm chăm sóc bếp lửa. Đêm Giao thừa, Táo Quân trở lại trần gian, tiếp tục nhiệm vụ của mình.
Theo truyền thống Việt Nam, ngày Tết, Táo Quân sẽ lên thiên đình bẩm báo Ngọc Hoàng về những chuyện xảy ra trong gia đình suốt năm qua.
Cá chép là lễ vật không thể thiếu trong ngày lễ cúng ông Công ông Táo bởi theo truyền thuyết, ông Táo sẽ cưỡi cá chép bay về trời để tâu trình Ngọc Hoàng.
3Truyền thống thả cá chép cúng ông Công ông Táo: Ý nghĩa và nguồn gốc
Theo phong tục Việt Nam, thả cá chép vào đêm 23 tháng Chạp nhằm tiễn ông Công ông Táo về trời. Cá chép tượng trưng cho sự hóa rồng, mang theo những lời tâu của ông Táo về Ngọc Hoàng, báo cáo một năm đã qua trên trần gian.
Để cúng Táo Quân, người ta chọn những con cá chép đỏ, to khỏe, không bị trầy xước hay mất vảy. Cá được thả vào ao hồ nước sạch trước giờ Ngọ (12h trưa) ngày 23 tháng Chạp, để kịp thời gian bay lên thiên đình.
Lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày Tết là nghi lễ truyền thống thể hiện lòng biết ơn và mong ước tốt đẹp cho gia chủ. Mâm cúng cần được chuẩn bị chu đáo với đầy đủ lễ vật: Thịt heo luộc, gà luộc hoặc quay, rau xào, hành muối, xôi gấc, giò heo, canh mọc, cá chép nướng, trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,… cùng cá chép và văn khấn ông Công ông Táo. Mong ước ông Táo về trời báo cáo những điều tốt đẹp của gia chủ trong năm qua, mang đến bình an và may mắn cho gia đình.
Lý do thả cá chép cúng ông Công ông Táo?
Hình tượng ông Táo cưỡi cá chép về trời vào ngày 23 tháng Chạp, dù xuất phát từ những lý giải nào, đã trở thành một hình ảnh đẹp và quen thuộc trong tâm thức người Việt mỗi dịp Tết Nguyên đán. Nó là minh chứng cho sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời mang ý nghĩa cầu mong một năm mới bình an, no đủ.
